Çanakkale’nin Kürtlerine vefa
Bunlar da Çanakkale’nin Kürt civanları
“Çılgın Türkler” den sonra “Çılgın Kürtler”
Çanakkale’de her milletten insan savaştı. Türkü, Arnavutu, Boşnakı, Lazı, Çerkezi Anadolu’da yaşayan her milletten birileri vatanı için can verdi. Çanakkale’de yazılan destana ilişkin bugüne kadar pek çok kitap da piyasaya çıktı. Çılgın Türklerin ardından şimdi de savaşın “Çılgın Kürtleri” gündeme getirildi. Kürtlerin Çanakkale’de göstermiş oldukları cengâverlikler, yayınlanan bir kitapta örnekleriyle anlatılıyor. Kimilerinin bölücü olarak göstermeye çalıştığı Kürtlerin geçmişte, birlik ve beraberlikte sergiledikleri fedakârlıklar göz önüne seriliyor.
1. DÜNYA SAVAŞINDA KÜRT ALAYLARI
Kürt sorunu gündeme geldiğinde hemen herkesimin kurduğu cümlelerin ana öznesidir: Çanakkale Savaşı. “Türk-Kürt Çanakkale’de birlikte savaştı, birlikte şehit oldu, birlikte yatıyor.” Cümlelerin bu konuşmaların ortak giriş cümlesi olarak dillendiriliyor.
Bugün bu düşünceyi şiddetle savunanlar olduğu gibi, tam tersini kanıtlamaya çalışanların sayısı da dikkatlerden kaçmıyor. Sayılarla yola çıkan bazı milliyetçiler, Kürtlerin Çanakkale Savaşı’nda, müttefik kuvvetlerle aynı safta olduğunu söyleyebilecek kadar ileri gidebildikleri de oluyor. Bazı milliyetçi Kürtler ise tarihi gerçekleri göz ardı edip, atalarının silah zoruyla savaştıklarından bahsedebiliyor.
Şimdi bu iki uç kesimin görüşlerini çürütecek bir kitap yayınlandı. “Çanakkale Savaşı’nda Kürt Civanlar” adlı Çanakkale’de savaşan Kürt ailelerin yaşadıklarına vurgu yapıyor.
Sadece Çanakkale ile ilgili kitaplar yayınlayan Yarımada Yayınları tarafından piyasaya çıkan ve Emine Uçak Erdoğan’ın kaleme aldığı kitapta Doğu ve Güneydoğu’dan Çanakkale’ye savaşmak için giden Kürtler anlatılıyor. Kitapta “Çanakkale’de Kürtler de savaştı” tezi tarihsel örnek ve belgeler verilerek ortaya konuluyor.
Alanında bir ilk olan çalışmada kamuoyunun yakından tanıdığı Gazeteci-Yazar Selahaddin Duman’ın dedesinden, 2007 yılında adı DTP Genel Başkanlığı için geçen Diyarbakır Yenişehir Belediye Başkanı Fırat Anlı’nın dedesine, cephede şehit olan Galatasaraylı futbolcu İbrahim Celal’e kadar birçok Kürt kahramanın ilginç hikâyesi anlatılıyor.
Galatasaraylı futbolcu İbrahim Celal
Selahattin Duman’ın dedesi Çanakkale’de savaşmış
Gazeteci-Yazar Selahattin Duman’ın dedesi Harun Efendi Çanakkale’de savaşıp yaralananlardan. Ankara’nın Haymana ilçesinde yaşayan Kürtlerden Şeyhbızın Aşireti’ne mensup olan Selahattin Duman’ın dedesi Harun Efendi aynı zamanda Kurtuluş Savaşı gazisi. 8 yıl boyunca çileli bir askerlik hayatı geçiren Harun Efendi’nin hikâyesini torunu Selahattin Duman anlatıyor. Duman, dedesinin Kurtuluş Savaşı’nda da yer aldığını belirtiyor.
SELAHADDIN DUMAN'IN DEDESİ
Duman’ın anlattıklarına göre dedesi Çanakkale cephesinden sonra Suriye cephesindeki 5. orduya gönderilmiş ancak bu cephede Haymana’nın kapı komşusu Mevlüt Efendi ile birlikte esir düşmüş. Duman dedesinin esaret günlerini şöyle anlatıyor: “Orada Araplar, İttihatçıların ulusçuluk/Türkçülük akımları, ümmetçiğin dışına çıkan politikaları sebebiyle çok büyük öfke duyuyorlar. Esirleri sorguluyorlar, Türk olanlara çok kötü muamele yapıyorlar. Dedem Kürtçe biliyor. Kapı komşusu ve savaşta beraber savaştığı Mevlüt efendiye kısa sürede Türkçe öğretiyor. Ve ikisi de Kürt olduklarını söyleyerek işkenceden ve ölümde kurtuluyorlar. Dedem Kütahya bozgununda bu sefer Yunanlılara esir düştü.”
Fırat Anlı’nın iki dedesi de şehit olmuş
2007 yılında adı DTP Genel Başkanlığı için geçen ancak son anda çekilen Diyarbakır Yenişehir Belediye Başkanı Fırat Anlı’nın da iki dedesi Çanakkale’de şehit olmuş Kürtlerden. Anlı’nın Meheme Xeco ve Mehmet olarak bilinen dedeleri
Çanakkale’de savaşıp bir daha geri dönmeyenler arasında.
Galatasaraylı futbolcu da şehit olan Kürtler arasında
Galatasaray’ın kuruluş yıllarının efsanevi futbolcusu Celal İbrahim de tahsili sebebiyle savaştan muaf olmasına rağmen Çanakkale’ye gidip savaşanlar arasında yer alıyor. Çanakkale’nin ardından 1917 yılında Bağdat Cephesi’nde şehit düşmüş.
Galatasaraylı futbolcu İbrahim Celal
Celal İbrahim’in savaşa katılması şöyle anlatılıyor: “Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıcında seferberlik ilanıyla birlikte yurdun her tarafından gönüllüler çıkmış, Galatasaray lisesinin öğrencileri de askerlik şubelerinin yolunu tutmuşlardı. Tahsilleri sebebiyle savaştan muaf olsalar da hiçbir bu muafiyeti kullanmayı düşünmemiştir. İçlerinden en atik olan ise hızlı futboluyla en önde olan Celal İbrahim’dir. Okulun 1914 mezunlarından 646 numaralı Celal İbrahim Galatasaray’dan ilk gönüllü olmak için askerlik şubesinin kapısında beklemiş ve muradına ermiştir.”
Okullarını bırakıp vatanları için savaşmaya geldiler
Siirt’teki ünlü Cemil Paşa ailesinden 6 kişi Avrupa’da öğrenim görürken savaşın başlaması üzerine tahsil hayatlarına yarıda bırakıp vatanları için savaşmaya geldiler. Bunlardan İbrahim Halil Bey ve Mehmet Naim Efendi Çanakkale Savaşı’nda, Şemseddin Bey Bağdat çöllerinde, Besim Bey ise Kafkas Cephesinde şehit olur. Ekrem Cemil Paşa ise önce topçu başçavuşu olarak Çanakkale’de ardından Şark Cephesinde savaşmış.
Ekrem Cemil Paşa aynı zamanda Mustafa Kemal’in yaverliğini de yapmış.
Ekrem Cemil Çanakkale’den sonra gönderildiği Muş cephesinde savaşmış. Buradaki bir çatışmada kolundan yaralanan Ekrem Cemil, Diyarbakır’da tedavi gördüğü sırada Mustafa Kemal, İsmet İnönü ve Nihat paşa gibi dönemin Osmanlı zabitleri babasının ve konaklarının misafiri olmuşlar.
Bir aileden 6 kişi şehit oldu
Kitapta hikayesi anlatılan bir başka aile de Sofuoğulları ailesi. Malatya’nın Pötürge ilçesi Pazarcık köyü Nican mezrasında yaşayan Sofuoğulları ailesinden İbrahim dede 3 oğlunu ve kardeşi İbrahim’in 3 oğlunu askere göndermiş. Bir süre sonra köy muhtarlığına gidenlerin künyeleri gelir. 6’sı da şehit olmuştur. Hasan dede haberi alınca olduğu yere yığılır. Ailenin tüm erkekleri ölmüştür. Üzüntüsünden kör olur ve bu şekilde ölür.
DEHAP eski Genel Başkanının babası Kurtuluş Savaşında
“Çanakkale’nin Kürt Civanları” kitabında DEHAP Eski Genel Başkanı ve DTP yerel yönetimler komisyonu üyesi Mehmet Abbasoğlu’nun babası Abbas Tongaç’ın da Kurtuluş Savaşı’nda yer aldığı kaydediliyor.
Kurtuluş savaşında İzmir yakınlarındaki bir cephede yaralanan ve gözlerini kaybeden Abbas Tongaç, 1898 Dersim (Tunceli) doğumlu. Birinci dünya savaşı başlangıcında Dersim’de askere alınan Abbas Tongaç, Sarıkamış Cephesi’nde görev almış. Abbas Tongaç birçok arkadaşıyla birlikte Ruslara esir düşüyor. Bir süre sonra esaretten kurtularak Anadolu’ya dönmüş.
Balkan Savaşında savaşan KÜRT ALAYLARI
Emine Uçak, Erdoğan çalışmasıyla ilgili olarak “Kürtlere ayrı bir devlet kurmaları gerektiği düşüncesini empoze etmeye çalışan mihraklara, Çanakkale ve diğer cephelerde Türk kardeşleriyle omuz omuza savaşan Kürtlerin hikâyelerini anlatarak cevap verdik. Tarih boyunca dinlerine bağlı olan Kürtlerin kardeşi kardeşe vurma anlayışlarına karşı oldukları o gün de bugün de bilinen bir gerçek” diye konuştu...
Bunlar da Çanakkale’nin Kürt civanları
“Çılgın Türkler” den sonra “Çılgın Kürtler”
Çanakkale’de her milletten insan savaştı. Türkü, Arnavutu, Boşnakı, Lazı, Çerkezi Anadolu’da yaşayan her milletten birileri vatanı için can verdi. Çanakkale’de yazılan destana ilişkin bugüne kadar pek çok kitap da piyasaya çıktı. Çılgın Türklerin ardından şimdi de savaşın “Çılgın Kürtleri” gündeme getirildi. Kürtlerin Çanakkale’de göstermiş oldukları cengâverlikler, yayınlanan bir kitapta örnekleriyle anlatılıyor. Kimilerinin bölücü olarak göstermeye çalıştığı Kürtlerin geçmişte, birlik ve beraberlikte sergiledikleri fedakârlıklar göz önüne seriliyor.
1. DÜNYA SAVAŞINDA KÜRT ALAYLARI
Kürt sorunu gündeme geldiğinde hemen herkesimin kurduğu cümlelerin ana öznesidir: Çanakkale Savaşı. “Türk-Kürt Çanakkale’de birlikte savaştı, birlikte şehit oldu, birlikte yatıyor.” Cümlelerin bu konuşmaların ortak giriş cümlesi olarak dillendiriliyor.
Bugün bu düşünceyi şiddetle savunanlar olduğu gibi, tam tersini kanıtlamaya çalışanların sayısı da dikkatlerden kaçmıyor. Sayılarla yola çıkan bazı milliyetçiler, Kürtlerin Çanakkale Savaşı’nda, müttefik kuvvetlerle aynı safta olduğunu söyleyebilecek kadar ileri gidebildikleri de oluyor. Bazı milliyetçi Kürtler ise tarihi gerçekleri göz ardı edip, atalarının silah zoruyla savaştıklarından bahsedebiliyor.
Şimdi bu iki uç kesimin görüşlerini çürütecek bir kitap yayınlandı. “Çanakkale Savaşı’nda Kürt Civanlar” adlı Çanakkale’de savaşan Kürt ailelerin yaşadıklarına vurgu yapıyor.
Sadece Çanakkale ile ilgili kitaplar yayınlayan Yarımada Yayınları tarafından piyasaya çıkan ve Emine Uçak Erdoğan’ın kaleme aldığı kitapta Doğu ve Güneydoğu’dan Çanakkale’ye savaşmak için giden Kürtler anlatılıyor. Kitapta “Çanakkale’de Kürtler de savaştı” tezi tarihsel örnek ve belgeler verilerek ortaya konuluyor.
Alanında bir ilk olan çalışmada kamuoyunun yakından tanıdığı Gazeteci-Yazar Selahaddin Duman’ın dedesinden, 2007 yılında adı DTP Genel Başkanlığı için geçen Diyarbakır Yenişehir Belediye Başkanı Fırat Anlı’nın dedesine, cephede şehit olan Galatasaraylı futbolcu İbrahim Celal’e kadar birçok Kürt kahramanın ilginç hikâyesi anlatılıyor.
Galatasaraylı futbolcu İbrahim Celal
Selahattin Duman’ın dedesi Çanakkale’de savaşmış
Gazeteci-Yazar Selahattin Duman’ın dedesi Harun Efendi Çanakkale’de savaşıp yaralananlardan. Ankara’nın Haymana ilçesinde yaşayan Kürtlerden Şeyhbızın Aşireti’ne mensup olan Selahattin Duman’ın dedesi Harun Efendi aynı zamanda Kurtuluş Savaşı gazisi. 8 yıl boyunca çileli bir askerlik hayatı geçiren Harun Efendi’nin hikâyesini torunu Selahattin Duman anlatıyor. Duman, dedesinin Kurtuluş Savaşı’nda da yer aldığını belirtiyor.
SELAHADDIN DUMAN'IN DEDESİ
Duman’ın anlattıklarına göre dedesi Çanakkale cephesinden sonra Suriye cephesindeki 5. orduya gönderilmiş ancak bu cephede Haymana’nın kapı komşusu Mevlüt Efendi ile birlikte esir düşmüş. Duman dedesinin esaret günlerini şöyle anlatıyor: “Orada Araplar, İttihatçıların ulusçuluk/Türkçülük akımları, ümmetçiğin dışına çıkan politikaları sebebiyle çok büyük öfke duyuyorlar. Esirleri sorguluyorlar, Türk olanlara çok kötü muamele yapıyorlar. Dedem Kürtçe biliyor. Kapı komşusu ve savaşta beraber savaştığı Mevlüt efendiye kısa sürede Türkçe öğretiyor. Ve ikisi de Kürt olduklarını söyleyerek işkenceden ve ölümde kurtuluyorlar. Dedem Kütahya bozgununda bu sefer Yunanlılara esir düştü.”
Fırat Anlı’nın iki dedesi de şehit olmuş
2007 yılında adı DTP Genel Başkanlığı için geçen ancak son anda çekilen Diyarbakır Yenişehir Belediye Başkanı Fırat Anlı’nın da iki dedesi Çanakkale’de şehit olmuş Kürtlerden. Anlı’nın Meheme Xeco ve Mehmet olarak bilinen dedeleri
Çanakkale’de savaşıp bir daha geri dönmeyenler arasında.
Galatasaraylı futbolcu da şehit olan Kürtler arasında
Galatasaray’ın kuruluş yıllarının efsanevi futbolcusu Celal İbrahim de tahsili sebebiyle savaştan muaf olmasına rağmen Çanakkale’ye gidip savaşanlar arasında yer alıyor. Çanakkale’nin ardından 1917 yılında Bağdat Cephesi’nde şehit düşmüş.
Galatasaraylı futbolcu İbrahim Celal
Celal İbrahim’in savaşa katılması şöyle anlatılıyor: “Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıcında seferberlik ilanıyla birlikte yurdun her tarafından gönüllüler çıkmış, Galatasaray lisesinin öğrencileri de askerlik şubelerinin yolunu tutmuşlardı. Tahsilleri sebebiyle savaştan muaf olsalar da hiçbir bu muafiyeti kullanmayı düşünmemiştir. İçlerinden en atik olan ise hızlı futboluyla en önde olan Celal İbrahim’dir. Okulun 1914 mezunlarından 646 numaralı Celal İbrahim Galatasaray’dan ilk gönüllü olmak için askerlik şubesinin kapısında beklemiş ve muradına ermiştir.”
Okullarını bırakıp vatanları için savaşmaya geldiler
Siirt’teki ünlü Cemil Paşa ailesinden 6 kişi Avrupa’da öğrenim görürken savaşın başlaması üzerine tahsil hayatlarına yarıda bırakıp vatanları için savaşmaya geldiler. Bunlardan İbrahim Halil Bey ve Mehmet Naim Efendi Çanakkale Savaşı’nda, Şemseddin Bey Bağdat çöllerinde, Besim Bey ise Kafkas Cephesinde şehit olur. Ekrem Cemil Paşa ise önce topçu başçavuşu olarak Çanakkale’de ardından Şark Cephesinde savaşmış.
Ekrem Cemil Paşa aynı zamanda Mustafa Kemal’in yaverliğini de yapmış.
Ekrem Cemil Çanakkale’den sonra gönderildiği Muş cephesinde savaşmış. Buradaki bir çatışmada kolundan yaralanan Ekrem Cemil, Diyarbakır’da tedavi gördüğü sırada Mustafa Kemal, İsmet İnönü ve Nihat paşa gibi dönemin Osmanlı zabitleri babasının ve konaklarının misafiri olmuşlar.
Bir aileden 6 kişi şehit oldu
Kitapta hikayesi anlatılan bir başka aile de Sofuoğulları ailesi. Malatya’nın Pötürge ilçesi Pazarcık köyü Nican mezrasında yaşayan Sofuoğulları ailesinden İbrahim dede 3 oğlunu ve kardeşi İbrahim’in 3 oğlunu askere göndermiş. Bir süre sonra köy muhtarlığına gidenlerin künyeleri gelir. 6’sı da şehit olmuştur. Hasan dede haberi alınca olduğu yere yığılır. Ailenin tüm erkekleri ölmüştür. Üzüntüsünden kör olur ve bu şekilde ölür.
DEHAP eski Genel Başkanının babası Kurtuluş Savaşında
“Çanakkale’nin Kürt Civanları” kitabında DEHAP Eski Genel Başkanı ve DTP yerel yönetimler komisyonu üyesi Mehmet Abbasoğlu’nun babası Abbas Tongaç’ın da Kurtuluş Savaşı’nda yer aldığı kaydediliyor.
Kurtuluş savaşında İzmir yakınlarındaki bir cephede yaralanan ve gözlerini kaybeden Abbas Tongaç, 1898 Dersim (Tunceli) doğumlu. Birinci dünya savaşı başlangıcında Dersim’de askere alınan Abbas Tongaç, Sarıkamış Cephesi’nde görev almış. Abbas Tongaç birçok arkadaşıyla birlikte Ruslara esir düşüyor. Bir süre sonra esaretten kurtularak Anadolu’ya dönmüş.
Balkan Savaşında savaşan KÜRT ALAYLARI
Emine Uçak, Erdoğan çalışmasıyla ilgili olarak “Kürtlere ayrı bir devlet kurmaları gerektiği düşüncesini empoze etmeye çalışan mihraklara, Çanakkale ve diğer cephelerde Türk kardeşleriyle omuz omuza savaşan Kürtlerin hikâyelerini anlatarak cevap verdik. Tarih boyunca dinlerine bağlı olan Kürtlerin kardeşi kardeşe vurma anlayışlarına karşı oldukları o gün de bugün de bilinen bir gerçek” diye konuştu...
0 yorum:
Yorum Gönder