0 Mustafa Muğlalı Olayı / 33 Kurşun

Doğuda  vuku bulan olaylardan biride 30 Temmuz 1943 yılında Vanın Özalp İlçesinin Yukarı Koçkıran köyü yakınlarında  meydana gelen ve siyasi tarihe Mustafa Muğlalı Olayı olarak geçen 33 Kürt köylüsünün öldürülmesi olayıdır.

15 Ağustos 1956 tarih ve 2027 sayılı meclis  Kararıyla Kurulan 27 kişilik Adalet komisyonun araştırması sonucu toplanan bilgilerin raporu , 30 Nisan 1958 de tamamlanmıştır.

Olayın detaylarına  kısaca bir göz atalım. Olayın meydana geldiği yıllarda zaten  o bölgede sınır kaçakçılığı sıklıkla yapılmaktaydı.Bazı kamu görevlilerinin desteği ile kurulan bir takım çeteler sınırdan sürekli kaçakçılık olaylarına karışmaktaydı. Söz konusu çete bir gün İran içlerinde Türk dostu olarak bilinen Mıhemedé Mısto isimli bir ağanın ( Bu ağa Ruslara karşı Türk ordusuna büyük yararlılıklar sağlamıştır) 500 cıvarında kimine göre 1500 adet   koyununu talan ederek sınırdan geçirmeleri üzerine,  Mıhemedé Mısto hayvanlarını geri ister , ancak Özalp kaymakamından olumlu cevap alamayınca 6 Temmuz 1943 yılında adamları ile sınırı geçerek Özalpın 1500  metre kuzeyinde bulunan yayladan 406 adet koyunu  alarak götürür.

 

Buna  Sinirlenen Özalp kaymakamı Hilmi tuncel ile binbaşı Şükrü Tüter özalpa kadar gelip  Arzuhalcı Rıfata 40 kişinin ismini yazmasını isterler.Daha evelinden arzuhalcı ile husumeti bulunan Milanengiz ve  Harapsorik aşiretlerinden hiç alakası olmayan 40 kişinin isimlerini  Mıhemedé Mıstonun adamları diye yazarak  tutuklatırlar. Özalp Sulh Ceza Mahkemesi tutulattırılan 40 kişiden  5 kişiyi tutuklayıp 35  kişiyide salar. Kaymakam ve arkadaşları bununla yetinmeyip yeniden bir rapor yazarak sınır güvenliğinin kalmadığını, Rus askerlerinin sınırı geçtiğini raporda belirterek  Ankaraya bildirirler. Bunun üzerine İçişleri Bakanlığı, Başkanlığı Ordu Müfettişi orgeneral Mustafa Muğlalıyı ,Genel Kurmayda Tüm general Cevat yalımla Rasim Saltuku özalpa gönderir. Umumi Müfettiş Avni Doğanın ricalarına rağmen Mustafa Muğlalı  26 Temmuz 1943 Yılında biri kadın, biri 11 yaşında  çocuk , biri izinli diğeride hava değişimine gelmiş askerler olmak üzere 33 kişiyi tutuklatarak ölüm emri verir.

Daha sonra kadın serbest bırakılır. Kalan 32 kişi Teğmen Bilal Bali ve  teğmen Necdet Bilgez tarafından köylülerin yalvarıp yakarmalarına rağmen 30 Temmuz 1943 günü  Özalpa bağlı yukarı koçkıran köyü sefo deresi yakınında cezaları infaz edilir .Öldü diye bırakılan  bir tanesi cesetlerin altında yaralı olarak kurtulup irana kaçar ancak bir ay sonra oda ölür. 1946 yılında Demakrat partinin meclise girmesi ile başlatılan soruşturma sonucu, 20 mart 1950 tarih, 1950/3 Esas ve 1950/8 sayılı kararı ile 28 yıla mahkum edilen Mustafa Muğlalının cezası yaşlılığı göz önüne alınarak  8 yıla indirildi. Ancak Muğlalı 11 Aralık 1951 yılında  hapiste ölmüştür. Daha sonrasında  ilginç bir olay gelişir. 28 Şubat 1997 yılındaki  muhtıra sonrası Mustafa Muğlalının itibarı iade edilerek  Vandaki bir kışlaya ismi verilir.

Ünlü şair Ahmed  Arif bu olayı 33 kurşun isimli şiiri ile destanlaştırır.

ÖLEN KÖYLÜLERİN İSİMLERİ

1. Harapsorik köyünden Hasan oğlu Cellat Uzuntaş
2. Harapsorik köyünden Cellat oğlu Ahmet Uzuntaş
3. Harapsorik köyünden Memi oğlu Ahmet Uyanık
4. Harapsorik köyünden Mehmet oğlu Arap Ali Polat
5. Harapsorik köyünden Timur oğlu Serhenk Özkaplan
6. Harapsorik köyünden Hüseyin oğlu Haydar Akalın
7. Harapsorik köyünden Hüseyin oğlu Ömer Akalın
8. Harapsorik köyünden Timur oğlu Mehmet Özkaplan
9. Harapsorik köyünden Hızır oğlu İsmail Şen
10. Harapsorik köyünden Ali oğlu T atar Gök
11. Harapsorik köyünden Ali oğlu Mısta Ertbaş
12. Harapsorik köyünden Mihi oğlu Beşir Deniz
13. Harapsorik köyünden Cellat oğlu Mustafa Uzuntaş
14. Harapsorik köyünden Yusuf oğlu Aco Çelebi
15. Harapsorik köyünden Aco oğlu Süco Çelebi
16. Milanengiz köyünden Ahmet oğlu Salih Taşçı
17. Milanengiz köyünden Sevinç oğlu ŞOkrü Taşçı
18. Milanengiz köyünden Hızır oğlu Ali
19. Milanengiz köyünden Ali oğlu Mehmet Taşçı
20. Milanengiz köyünden Kuro oğlu Sultan Özay
21. Milanengiz köyünden Osman oğlu İsa
22. Milanengiz köyünden İsmail oğlu Yusuf
23. Milanengiz köyünden Mehmet oğlu Haydar
24. Milanengiz köyünden Muhtar Ali
25. Milanengiz köyünden Ömer oğlu Seydi
26. Milanengiz köyünden Yusuf oğlu Fındı
27. Milanengiz köyünden Ahmet oğlu Memi
28. Milanengiz köyünden İsa oğlu Paşo
29. Milanengiz köyünden Bekir oğlu Kazım
30. Milanengiz köyünden Bekir oğlu Ahmi
31. Milanengiz köyünden Ahmet oğlu Hızır Kon
32. Milanengiz köyünden Kuro oğlu ibrahim Özay